RODZICIELSTWO OPARTE O MOCNE STRONY
W TYM AKTYKULE:
/* Podstawowe definicje- rodzic, rodzicielstwo, wychowanie
/* Style wychowawcze
/* Etapy Rodzicielstwa opartego o mocne strony:
— Etap 1 – Poznaj swoje talenty Gallupa
— Etap 2 – Zbuduj synergię talentów w parze
— Etap 3 – Odkryj talenty nastolatka
— Etap 4 – Talenty w rodzinie
Do tego wpisu przymierzam się od dłuższego czasu, zbierając różne doświadczenia, obserwacje i myśli. Zastanawiam się, czy tak naprawdę nie trwa to już ponad 16 lat, gdyż wtedy właśnie po raz pierwszy zasmakowałam własnego rodzicielstwa.
O roli rodzica i o tym, jak możesz się w niej odnaleźć, pisałam we wpisie o rodzicu przez wielkie R. Cały czas podtrzymuję tezę, że rodzic jest osobą działającą w bardzo dynamicznie zmieniającym się środowisku, rolą życiową poddawaną ciągłym próbom.
Gdy zostajesz nim po raz pierwszy, zdobywasz nowe doświadczenia i przyjmujesz to, co przynosi każdy kolejny dzień.
Gdy dzieje się to po raz kolejny, dumnie wypinasz się do przodu i mówisz całemu światu, że już to wiesz, już przeszedłeś chrzest bojowy. Aż tu nagle pojawia się kwestia relacji w rodzeństwie i nowe wyzwania na tym polu, których przecież dotychczas nie miałeś. To już nie jeden bobas, ale gromada w liczbie dwa. Świeże doświadczenia, nowe lekcje życia.
Przy kolejnym dziecku mówisz sobie, że weterana rodzicielstwa nic nie może zaskoczyć. I wtedy dosięga Cię fakt, że Twoje małe dzieciaczki są już w wieku szkolnym, że znowu stajesz twarzą w twarz z nowymi wyzwaniami, że te pieluchy, karmienie, nauka chodzenia i mówienia, to bułka z masłem. Teraz trzeba stawić czoła systemowi edukacji, nastoletnim nastrojom, trzaskającym drzwiom, dojrzewaniu i samodzielności na pograniczu dorosłości.
I gdy już widzisz światełko na końcu tunelu, które pojawia się wraz z napisem „moje dziecko idzie na studia/do pracy”, a Ty rozkładasz się na kanapie w kubkiem gorącej herbaty, ktoś właśnie dzwoni do drzwi. I słyszysz jak znajomy głos pyta Cię o radę, pomoc, otarcie łez po złamanym sercu, parę groszy na opłatę mandatu za złe parkowanie czy wsparcie w wyborze menu na wesele.
I wtedy zdajesz sobie sprawę, że rodzicielstwo nigdy się nie kończy. Wraz z pojawianiem się dziecka w Twojej rodzinie będziesz wypełniać rolę rodzica przez długie, długie lata. A żeby Ci to ułatwić, to zachęcam Cię do wykorzystania w pełnieniu tej roli tego co w Tobie najcenniejsze i najlepsze – Twoich mocnych stron.
Podstawowe definicje
Zanim jednak o rodzicielstwie opartym o mocne strony, to rozprawmy się w kilkoma podstawowymi pojęciami.
Rodzic to pojęcie funkcjonujące w obszarze prawnym, społecznym i zwyczajowym. Podział typów rodziców jest szeroki i podany w oparciu o rozmaite kryteria. Przewijają się tutaj słowa „biologiczny”, „adopcyjny”, „władza rodzicielska”, „rodzic nadopiekuńczy”, „rodzic wszystkowiedzący”, „helikopter”, „despota”, „wspierający”. Traktuję je jako określenia jaki ten rodzic może być, ale teraz nie o to chodzi. Chcę stwierdzić, kto to jest rodzic?
Dla mnie rodzic to osoba, która posiada i/lub wychowuje dziecko.
Gdybym spośród mieszkańców danej wioski miała wybrać karmicieli, to pewnie poszłabym do kuchni, gdzie gotują i częstują potrawami. Gdybym szukała nauczycieli, swoje kroki skierowałabym do szkoły. Jeśli zaś robiłabym łapankę „na rodzica”, to wzięłabym tych, którzy mają dzieci i tych co je wychowują.
Zgadzasz się z tym, czy może określenie „rodzic” rozumiesz inaczej?
Napisz mi o tym w komentarzu.
Rodzicielstwo to po prostu pełnienie roli rodzica – w praktyce, na co dzień, w rozmaitych sytuacjach. Podobnie jak rodzic, określenie to dotyczy zarówno kobiety jak i mężczyzny.
Piastowanie roli rodzica oznacza dla osoby dorosłej podejmowanie rozmaitych decyzji w oparciu o swoją wiedzę, umiejętności i posiadane zasoby osobowe. W rodzicielstwie chodzi o taki sposób postępowania w stosunku do dzieci, by pomóc im stać się samodzielnymi istotami dorosłymi. To w pewnym sensie oznacza wychowywanie, co osobiście rozumiem jako doprowadzenia swojego dziecka do stanu samodzielności fizycznej, mentalnej i decyzyjnej.
Na co dzień pełnimy wiele rozmaitych ról, dla przykładu: żona/mąż/partner życiowy, pracownik, przyjaciółka/przyjaciel, szef firmy, córka/syn, synowa/zięć. Rola rodzica jednak stawia przed nami swoje specyficzne wyzwania, gdyż pełniąc ją odpowiadamy za zdrowie i prawidłowy rozwój drugiego człowieka.
Rola rodzica zmienia się też w czasie – od opiekuna, jedynego schronienia, a w przypadku mamy również pokarmu, poprzez pierwszego nauczyciela, autorytet, mentora, po rolę przyjaciela, towarzysza w dorosłym życiu, doradcy czy powiernika. Warto pomyśleć o tej roli w szerszej perspektywie.
Style wychowawcze
W literaturze mówimy o stylu wychowania czyli wypadkowej sposobów i metod oddziaływania rodzica na tożsamość, osobowość i postawę wychowanka. Większość z nas nawet nie jest świadoma tego, że stosuje jakiś styl wychowawczy lub któryś z jego elementów.
Definicja: Styl wychowania to naturalne oddziaływanie rodzica na dziecko, które odzwierciedla wpływ na psychikę dziecka, a w efekcie na jego zachowanie.
Obejmuje on:
— sposób kontrolowania dziecka,
— jakość i typ udzielanego wsparcia,
— także stosowane kary i nagrody w wychowaniu.
Styl ten określa zatem względnie trwały stosunek rodziców do dziecka, stosowane przez nich metody wychowawcze oraz sposób egzekwowania nałożonych na dziecko obowiązków i szanowanie jego praw. Można powiedzieć, że styl wychowania to określony sposób, w jaki rodzice kształtują osobowość dziecka.
Wyróżnia się 3 style wychowania w rodzinie:
- Autokratyczny
- Liberalny
- Demokratyczny
Styl autokratyczny cechuje się tym że:
- dziecko traktowanie jest odgórnie, z dystansem i surowością
- rodzice wydają polecenia, które muszą być wykonane przez dziecko
- w przypadku nieposłuszeństwa stosowane są nagany, perswazja lub kary
Styl liberalny cechuje się tym że:
- dziecko ma dużą swobodę i często jest pozostawione samemu sobie
- rodzice rozpieszczają dziecko, są niekonsekwentni lub pobłażliwi
- ingerowanie w zachowanie dziecka następuje tylko w wyjątkowych lub w przypadkach drastycznie naruszających normy społeczne
Styl demokratyczny cechuje się tym że:
- dziecko bierze udział w dyskusjach i omawianiu spraw rodzinnych
- rodzice wspólnie z dzieckiem ustalają jego obowiązki, stosują pochwały opisowe
- na ogół nie stosuje się kar, zastępując je naturalnymi konsekwencjami oraz rozmowami i tłumaczeniem
Większość z nas nie stosuje jednego wybranego stylu, a cechy i działania poszczególnych zależą od rozmaitych sytuacji. Czasami jesteśmy surowi i wymagający jak typowy rodzic-autokratyczny, a czasami zdarza nam się luzować i odpuszczać jak liberał.
Na co dzień bardziej widać mieszankę stylów, co w moim rozumieniu bierze swój fundament z posiadanej przez rodziców kombinacji dominujących talentów. Trzy style to tylko wycinek możliwości budowania relacji rodzic-dziecko, szczególnie gdy porównamy to do potencjału wychowawczego, jaki możemy uruchomić w sobie wykorzystując własne mocne strony.
Przecież każdy z nas ma inną mieszankę dominujących talentów i dla przykładu moje działanie w stylu demokratycznym może wyglądać zupełnie inaczej niż Twoje.
Co zatem najlepiej zrobić? W swoim rodzicielstwie wykorzystywać mocne strony wynikające z dojrzałości naszych talentów.
Rodzicielstwo oparte o mocne strony
Pytanie zatem, jak się zabrać za to rodzicielstwo oparte o mocne strony i jak zrozumieć własny styl wychowania.
Poznaj 4 etapy tego życiowego przedsięwzięcia:
ODKRYJ, POZNAJ I DZIAŁAJ W OPARCIU O SWOJE TALENTY GALLUPA
Pierwszy etap w rodzicielstwie opartym o mocne strony, to odkrycie jego fundamentów czyli Twoich talentów neuronalnych. Możesz to zrobić samodzielnie na stronie Gallupa z wykorzystaniem badania CliftonStrengths.
Etap ten wiąże się z pierwszą zmianą paradygmatu osoby dorosłej – przestajesz myśleć o tym, co masz w sobie poprawiać, czego Ci brakuje, jakie popełniasz błędy. Swoją uwagę zaczynasz skupiać na tym, co jest w Tobie dobre i mocne, na tym co Ci wychodzi bez większego wysiłku, w większości przypadków z sukcesem i lekko, dając przy tym satysfakcję.
Wykonując badanie talentów CliftonStrengths odkrywasz talenty neuronalne czyli swój naturalny potencjał, powtarzające i widoczne wzorce zachowania, myślenia i odczuwania. Twoje naturalne wewnętrzne źródła mocy.
Następnie pracujesz nad zrozumieniem uzyskanego wyniku kombinacji talentów, jego akceptacją i codziennym świadomym wykorzystaniem. Przekuwasz odkryte talenty w mocne strony, o czym dużo więcej przeczytasz we wpisie Talentowa Matematyka.
Nazwy 34 talentów osób dorosłych z podziałem na domeny znajdziesz tutaj.
O badaniu talentów dla dorosłych CliftonStrengths i dla nastolatków StrengthsExplorer – podobieństwach między nimi i różnicach, przebiegu oraz kosztach z tym związanych posłuchasz w 5 odcinku podcastu Talenty Dużych i Małych.
Ten etap jest niezbędny w rodzicielstwie opartym na mocnych stronach, bo tylko znajomość własnych talentów pozwoli określić i praktykować Twój styl rodzicielski w właśnie w oparciu o nie.
Gdy już poznasz swoje dominujące talenty, możesz zacząć się zastanawiać, jak TY jako rodzic wykorzystujesz ich moc w roli rodzica. Więcej o talentach osób dorosłych i ich wykorzystaniu w roli rodzica opowiadam razem z Katarzyną Bieleniewicz w podcaście Talenty Dużych i Małych. Pierwsze odcinki o poszczególnych talentach będą publikowane w drugim sezonie podcastu od października 2020 roku.
Moje najsilniejsze talenty to Kontekst, Odpowiedzialność, Bliskość, Zgodność i Osiąganie. Wśród dominujących talentów mam najwięcej tych w domenie działania i budowania relacji. Natomiast talenty wywierania wpływu nie są tak widoczne w moim działaniu.
Jako rodzic stawiam na bliskie relacje z dziećmi, otwartość w komunikacji i jasne wyznaczanie celów. Dlatego czuję, że najbardziej w wychowywaniu dzieci pomaga mi Odpowiedzialność i Bliskość.
Więcej o moich dominujących talentach w rodzicielstwie opowiadam w transmisji na żywo w serii #lunchztalentami, którą odnajdziesz na moich kanale na YouTubie.
Ten etap jest kluczowy i wymagający Twojego indywidualnego zaangażowania i czasu. Biorąc pod uwagę dodatkowe wątki i zagadnienia z tym związane temat ten będzie sukcesywnie poszerzany na blogu.
ZBUDUJ SYNERGIĘ TALENTÓW Z DRUGIM RODZICEM
Zwyczajowo jest tak, że w rodzinie jest dwójka rodziców, którzy są przecież odrębnymi talentowymi jednostkami. Zatem gdy znasz swoje talenty, to poznaj też talenty swojego partnera lub partnerki życiowej.
To jest tak, że będąc w związku z drugą osobą dorosłą rzadko się zdarza, byśmy mieli ten sam zestaw talentów. Oczywiście jedni się przyciągają na zasadzie podobieństw, inni przeciwności. Czasami intuicyjnie wiemy i widzimy jak odmiennie lub identycznie w stosunku do nas działa i zachowuje się osoba najbliższa naszemu sercu.
Jeśli decydujecie się wykorzystać Waszą moc w wychowywaniu dzieci, to trzeba zacząć od wzajemnego talentowego poznania się.
Przyjrzyjcie się razem, jakie macie zasoby i co to oznacza dla Waszej relacji i tego, jak dotychczas postrzegaliście siebie wzajemnie. Może jeden z rodziców jest bardziej relacyjny i łatwiej mu będzie obgadywać z dziećmi kwestie znajomości z rówieśnikami lub te pomiędzy rodzeństwem. Zaś drugi rodzic być może ma więcej talentów wywierania wpływu i szybciej znajdzie sposoby na przekonanie i motywowanie domowników do określonych aktywności.
Może się też okazać, że współdzielicie talenty i to będzie Wasza płaszczyzna porozumienia w kwestii wychowywania i zamiennego pełnienia określonych ról.
Synergia talentów w parze daje większą moc talentów niż suma ich pojedynczych mocy.
W naszym domu akurat tak się złożyło, że mamy z mężem podobny kolorystycznie układ talentów, a naszą wspólną domeną jest wykonywanie i budowanie relacji. Przy poznawaniu swoich dominujących talentów odkryliśmy, że współdzielimy Zgodność i Osiąganie, co sprawia, że szybko odnajdujemy wspólny grunt rozmowy przy podejmowaniu decyzji rodzicielskich.
POZNAJ TALENTY SWOJEGO NASTOLATKA
Na tym etapie jako rodzice znacie już swoje naturalne zasoby i dobrze rozumiecie siebie nawzajem w parze. Czas zatem, by do ekipy utalentowanych dołączyło Wasze dziecko lub dzieci.
Skoro już wiecie, jak sami działacie i jakie macie najlepsze sposoby nawiązywania relacji ze światem, to teraz trzeba sprawdzić jak to wygląda u Waszej pociechy. To ważne, by zrozumieć dziecięcy świat i potrzeby wynikające z talentów nastolatka, by dużo łatwiej prowadzić go i wspierać wychowawczo.
Pamiętam dzień, w którym odkryliśmy talenty naszych starszych dzieci. Część z nich była zgodna z naszymi przypuszczeniami i obserwacjami, a część zaskoczyła nas w zupełności. Zaczęliśmy zatem robić wszystko, by ten naturalny wzorzec działania i myślenia naszych dzieci lepiej zrozumieć i zaakceptować. I tak właściwie robimy do dnia dzisiejszego – odkrywamy naturalny potencjał naszych dzieci i towarzyszymy im w jego wykorzystaniu.
Możliwości w obszarze poznania talentów Nastolatka razem z Tropicielami Talentów znajdziesz w Strefie Tropicieli lub decydując się na wybrany Pakiet w Sklepie.
ZBUDUJ SYNERGIĘ TALENTÓW W RODZINIE
Rodzina jest jak zespół, który realizuje wspólny cel. I jak w każdym zespole może wykorzystywać moc zasobów osobistych wszystkich jej członków.
Budowanie synergii talentów w rodzinie to nic innego, jak sprawienie, że poprzez współdziałanie jej poszczególnych członków, efekt działania jest większy niż suma działań pojedynczych osób. Pracując z rodzinami często wtedy tłumaczę, że sprawimy, że w tym domu 2 plus 2 będzie wynosić 5 albo nawet więcej. Nastolatkowe się dziwią i odwołują do nauczyciela z matematyki, który przecież w szkole uczy coś zupełnie innego.
Poprzez połączenie i wspólne zrozumienie talentów w rodzinie jesteśmy w stanie uzyskać pewnego rodzaju efekty mocy. Wszyscy członkowie zaczynają dostrzegać jak mogą ze sobą kooperować, kiedy współpraca danego rodzica z dzieckiem przyniesie lepsze wyniki, a kiedy synchronizacja podobnych lub uzupełniających się talentów może przynieść wręcz niespodziewane efekty.
To trochę tak, jakbyśmy na nowo organizowali i układali relacje w rodzinie, ale wykorzystując do tego mocne strony i to, co dla każdego przychodzi z łatwością i naturalnie. Jednocześnie właśnie w rodzinie możemy śmiało określić, w których obszarach potrzebujemy wsparcia lub jakie sposoby działania i zachowania zupełnie do nas nie pasują.
Dla dorosłych talentów Gallupa i tych nastoletnich moment tworzenia synergii talentów w rodzinie to czas znajdowania najlepszej płaszczyzny wspólnego porozumienia.
Do tego etapu wykorzystujemy Mapę talentów rodziny, którą wspólnie tworzymy, omawiamy i wyciągamy wnioski w trakcie realizacji Pakietu Rodzinnego.
Patrzę za okno i widzę jak powoli liście zmieniają kolory na żółte i czerwone. Zbliża się jesień 2020 roku.
Napisałam wcześniej, że rodzicielstwo nigdy się nie kończy, a odnalezienie swojego stylu i bazowanie w nim na mocnych stronach jest przedsięwzięciem życiowym. I tak jest!
Wszystkie powyższe etapy wymagają czasu i zaangażowania zarówno ze strony rodzica, nastolatka czy młodej dorastającej osoby. Widzę sama po sobie, że często szukamy czarodziejskiego guzika, którego naciśnięcie zmieni nas czy nasze dzieci tu i teraz. A jednak czas pokazuje, że być może guziki i są, ale trzeba ich z uwagą odszukać, doceniać, zrozumieć a potem właściwie naciskać. Wtedy uruchomimy w sobie i naszych dzieciach istny wulkan mocy i potencjału drzemiącego w talentach neuronalnych.
Życzę Ci wytrwałości, odwagi i motywacji do stąpania po drodze rodzicielstwa opartego o mocne strony. Ja już po niej idę, więc może się tam spotkamy.
Tu możesz zajrzeć:
Artykuł o stylach wychowania
Strona Gallupa o rodzicielstwie mocnych stron
